अरब देशांमध्ये हिंदू धर्म

आखाती अरब देशांमध्ये वेगवेगळ्या धर्मांचे लाखो भारतीय देशांतरित नागरिक राहतात आणि काम करतात. या लोकांपैकी जण बरेच हिंदू धर्माचे आहेत. बरेच भारतीय आणि नेपाळी जण पर्शियन आखातीच्या आसपासच्या तेल- समृद्ध देशांमध्ये प्रवासी आणि कर्मचाऱ्यांच्या स्थलांतरांमुळे आले.

बहररैन, संयुक्त अरब अमिराती, येमेन, ओमान आणि लेबेनॉन येथे हिंदू मंदिरे बांधली गेली आहेत.

देशानुसार अंदाजे हिंदू लोकसंख्या

२०१० मध्ये काही अरब देशांमध्ये हिंदू लोकसंख्येची अंदाजे आकडेवारी खालीलप्रमाणे आहे.

• संयुक्त अरब अमिराती : ३,५०,०००
• कतार : ३,५१,२१०
• कुवैत : ३,५०,०००
• ओमान : २,५९,७८०
• बहरैन : १,५०,०००
• येमेन : १,५०,०००
• सौदी अरेबिया :४०,०००
• एकूण: १६.५ लाख

लिबियामध्ये (२००७ मध्ये) अंदाजे १०,००० भारतीय आणि नेपाळी लोकांचा सुमदाय आहे, ज्यातील बहुतेक लोक हिंदू असण्याची शक्यता आहे. असे असूनही लेव्हंट आणि उत्तर आफ्रिका देशांसह इतर अरब देशांतील हिंदूंची संख्या नगण्य असल्याचे मानले जाते. या देशांमध्ये कोणतीही हिंदू मंदिरे अस्तित्वात आहेत किंवा नाहीत याची माहिती नाही.

ऐतिहासिक पार्श्वभूमी

ओमानमध्ये स्थायिक झालेले भारतीय वसाहत तयार करून हिंदू धर्म पाळत आहेत . अरब खलाशी दक्षिण-पश्चिम मान्सूनच्या वारा इ. स. पु. १ शतकापूर्वी पश्चिम भारतीय बंदरांवर व्यापार करण्यासाठी वापरत होते. ७११ साली अरब सैन्याने सिंध जिंकला आणि ६ व्या शतकात अरब व्यापारी केरळमध्ये स्थायिक झाले. उलट दिशेने, मध्ययुगीन गुजराती, कच्छी आणि इतर भारतीयांनी अरबी आणि सोमाली बंदरांमध्ये होर्मुज, सलालाह, सोकोत्रा, मोगादिशु, मर्का, बरवा, होब्यो, मस्कट आणि एडन या देशांसह मोठ्या प्रमाणात व्यापार केला. १५ व्या शतकाच्या शेवटी पोर्तुगीजांनी जबरदस्तीने पुनर्स्थित करेपर्यंत अरब व्यापारी हे हिंद महासागराच्या व्यापाराचे प्रबळ वाहक होते. ब्रिटिश साम्राज्यात सैन्य किंवा नागरी सेवेत काम करणारे अनेक भारतीय सुदान सारख्या अरब देशांमध्ये तैनात असताना भारत-अरबी संबंधांचे नूतनीकरण झाले. पर्शियन आखातीच्या अरब देशांमध्ये भारतीय स्थलांतरित लोकांचा सद्यकालीन अंतप्रवाह अंदाजे १९६० पासून सुरू झाला. मुख्यत: भारतीय उपखंडातून स्थलांतरामुळे, हिंदुत्व हा देखील मध्य पूर्वातील वेगाने वाढणाऱ्या धर्मांपैकी एक आहे.

२००१ मध्ये, बेल्जियमच्या संशोधाकाला येमेनमधील सुकुत्रा बेटावर मोठ्या प्रमाणात शिलालेख, रेखाचित्रे आणि पुरातत्त्व वस्तू आढळल्या इ.स.पू. १ ते ६ या शतकांमध्ये या बेटावर भेट देणारे नाविकांनी सोडले आणि बहुतेक सापडलेले लेख भारतीय ब्राह्मी लिपीमध्ये लिहिलेले होते.

इजिप्त

इजिप्तमध्ये भारतीयांचा एक छोटासा समुदाय आहे. हे बहुतेक हिंदू धर्माचे अनुयायी असल्याचे मानले जाते.

संयुक्त अरब अमिराती

संयुक्त अरब अमिराती (सं. अ. अ. )मध्ये दक्षिण आशियाई देशातले लोक हा सर्वात मोठा वांशिक गट आहे. सुमारे २० लाख स्थलांतरित भारतीय (मुख्यत: दक्षिण राज्यांतील केरळ, आंध्र प्रदेश, तटस्थ कर्नाटक आणि तामिळनाडू ) सं.अ.अ. मध्ये राहत असल्याचा अंदाज आहे आणि २०१७ मध्ये अमिरातीच्या एकूण लोकसंख्येच्या २८% लोक आहेत. अबू धाबी, दुबई आणि शारजाह ह्या सं.अ.अ.च्या तीन सर्वात मोठ्या शहरांमध्ये बहुसंख्य भारतीय राहतात. अंदाजे २० लाख स्थलांतरित लोकांपैकी १ लाख हे केरळचे आणि ४,५०,००० तामिळनाडूचे आहेत, जेणेकरून ते सं.अ.अ.मध्ये बहुसंख्य भारतीय समुदायाचे सदस्य आहेत. सं.अ.अ.मध्ये भारतीय स्थलांतरितांची लोकसंख्या १९७५ मध्ये १,७०,००० वरून १९९९ in मध्ये अंदाजे ७,५०,००० पर्यंत वाढली आहे. २००९ पर्यंत हा आकडा अंदाजे २० लाखांपर्यंत वाढला होता. सं.अ.अ. मधील सर्वात बहुसंख्य भारतीय (२०११ मध्ये अंदाजे ५०% - ८,८३,३१३) दक्षिणेकडील केरळ राज्यातील आहेत, आणि त्यानंतर तामिळनाडूमधून आहेत. सं.अ.अ.ला जाणारे बहुसंख्य भारतीय मुसलमान (५०%), त्यानंतर ख्रिश्चन (२५%) आणि हिंदू (२५%) आहेत. अंदाजानुसार सं.अ.अ.मध्ये हिंदू लोकसंख्या ६-१०% असावी.

देऊळ

बहुसंख्य लोक हिंदू धर्माचे पालन करत असूनही, दोन सर्वात मोठ्या अमीरातांमध्ये सध्या फक्त एक हिंदू मंदिर आहे. हिंदू मंदिर, दुबई (स्थानिकरित्या शिव आणि कृष्ण मंदिर असे संबोधले जाते) भाड्याने घेतलेल्या व्यावसायिक इमारतीच्या वरच्या मजल्यावर फक्त एक लहान प्रार्थना हॉल म्हणून दर्शविले गेले आहे, ज्यामध्ये दोन वेद्या आहेत.

सन १९५८ मध्ये बांधकामाची मिळालेले देऊळ, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या २०१६ वर्षाच्या उत्तरार्धात सं. अ. अ. दौऱ्याच्या वेळी परराष्ट्र धोरणाचा मुद्दा बनले होते.

देवळाऐवजी, अबूधाबी आणि दुबई येथे राहणारे हिंदू आपल्या घरातच त्यांचा धर्म पाळतात. अबूधाबीमधील पहिले हिंदू देऊळ सध्या निर्माणाधीन आहे. या नवीन देवळाचा, (बीएपीएस श्री स्वामीनारायण मंदिर अबू धाबी) २०१९ साली एप्रिल महिन्यात शिलान्यास सोहळा झाला.

हिंदु समुदायासाठी स्मशानभूमीत दोन सक्रिय सुविधा आहेत, एक अबूधाबी आणि एक दुबई मध्ये.

ओमान

ओमानमध्ये स्थलांतरित हिंदू अल्पसंख्याक आहेत. २० व्या शतकात हिंदूंची संख्या घटली असून आता स्थिर झाली आहे. हिंदू धर्म प्रथम कच्छ येथून १५०७ मध्ये मस्कट येथे आला. इथे मूळ हिंदू कच्छी भाषा बोलत. १९ व्या शतकाच्या सुरुवातीला ओमानमध्ये सर्व मध्यमवर्गीय व्यापारी जातींमध्ये किमान ४००० हिंदू होते. १९०० पर्यंत त्यांची संख्या ३०० पर्यंत खालावली होती. १८९५ मध्ये मस्कतमधील हिंदू वसाहतेवर इबादींनी आक्रमण केली. स्वातंत्र्यप्राप्तीपर्यंत केवळ काही डझन हिंदू ओमानमध्ये राहिले. अल-वालजाट आणि अल-बनान हे ऐतिहासिक हिंदू क्वार्टर यापुढे हिंदूंनी व्यापलेले नव्हते. खिमजी रामदास, धनजी मोरारजी, रतान्सी पुरुषोत्तम आणि पुरुषोत्तम तोरानी हे सर्वात महत्त्वाचे स्थलांतरित (कच्छी) हिंदू आहेत. इथली एकमेव हिंदु स्मशानभूमी वायव्यच्या मस्कतच्या वायव्य दिशेला सोहार मध्ये आहे.

देऊळ

एकेकाळी मबाद अल बनान आणि बायत अल पीरमध्ये असलेली हिंदू देऊळ आता अस्तित्वात नाहीत. सध्यासक्रिय हिंदू देऊळ हे फक्त मस्कत मधील मोतीश्वर शिव मंदिर आणि दरसेत मध्ये स्थित कृष्णाचे देऊळ आहेत .

सौदी अरेबिया

सौदी अधिकारी हिंदू प्रतिमांचे मूर्ति म्हणून वर्णन करतात आणि सुन्नी इस्लाममध्ये मूर्तीपूजनाचा तीव्र निषेध केला जातो. सौदी अधिकाऱ्यांच्या हिंदू धार्मिक प्रथेचा विचार केल्यास कडक भूमिकेसाठी हा पाया असावा. सौदी अरेबियामध्ये भाड्याने घेतलेल्या अपार्टमेंट / घरांमध्ये अनेक उपासना करतात तरी हिंदूंना मंदिरे बांधण्याची परवानगी नाही. सर्व सणांचे उत्सव केवळ घराच्या आतच आयोजित केले जातात. विशिष्ट भागासाठी बाह्य क्रियाकलापांसाठी पुढील परवानगी मागितली जाते. अमेरिकेच्या परराष्ट्र खात्याच्या म्हणण्यानुसार, सौदी अरेबियातील एका सुन्नी मुसलमान पुरूषाला शरियाने आवश्यक असलेल्या अपघाती मृत्यूने किंवा दुखापतीच्या भरपाईसाठी संपूर्ण पुरस्कार प्राप्त केला आहे, यहुदी किंवा ख्रिश्चन पुरुषांना मुसलमान पुरुषाने मिळणाऱ्या भरपाईच्या तुलनेत ५० टक्के नुकसान भरपाई मिळवून दिली जाते. हिंदू (आणि बौद्ध आणि शिखां सारख्या इतरांना) सुन्नी मुसलमा पुरुषांच्या तुलनेत १/१६ भरपाई प्राप्त करण्यास पात्रता आहे.

त्याचप्रमाणे, केवळ सुन्नींनी केलेली साक्ष विश्वसनीय म्हणूनच स्वीकारली जाते, तर शरीयत नमूद केल्यानुसार हिंदू (आणि इतर अमुसलमान धर्मांच्या) साक्षीदारांकडे बहुतेकदा दुर्लक्ष केले जाते. सर्वसाधारणपणे सौदी कोर्टात एखाद्या महिलेच्या साक्षात पुरुषाच्या तुलनेत अर्धी गुणवत्ता असते आणि मुसलमान नसलेल्या (हिंदू) साक्षीची गुणवत्ता याहूनही कमी मनाली जाते.

कतार

कतारमध्ये हिंदूंचे प्रमाण १३.८% आहे. देशात अंदाजे ३५१.२१० हिंदू आहेत.

अरब देशांमधील हिंदू देवळं

• युएईच्या अबू धाबी येथील बीएपीएस श्री स्वामीनारायण मंदिर अबू धाबी
• ओमानमधील मस्कटमधील मोतीश्वर शिव मंदिर
• दुबई, युएई मधील शिव आणि कृष्ण मंदिर

हे सुद्धा पहा

• देशानुसार हिंदू धर्म
• बीएपीएस श्री स्वामीनारायण मंदिर अबू धाबी