सायना नेहवाल
साचा:Infobox Badminton player साचा:MedalTableTop साचा:MedalCountry साचा:MedalCompetition साचा:MedalGold साचा:MedalSilver साचा:MedalCompetition साचा:MedalBronze साचा:MedalBottom
सायना नेहवाल (जन्म - १७ मार्च १९९०, हिस्सार, हरयाणा) ही एक भारतीय बॅडमिंटनपटू आहे. ऑलिंपिक खेळात उपांत्यपूर्व फेरी गाठणारी तसेच जागतिक ज्युनियर बॅडमिंटन स्पर्धा जिंकणारी सायना ही पहिली भारतीय महिला आहे. जून २००९ मध्ये झालेल्या इंडोनेशियन खुल्या स्पर्धांमध्ये अजिंक्यपद पटकावणारी सायना ही पहिलीच भारतीय महिला खेळाडू आहे.[१]
जुलै ३०, २०१० रोजी सायनाला २००९-१० मधील राजीव गांधी खेलरत्न पुरस्कार मिळाल्याचे जाहीर करण्यात आले.[२] मार्च २०१२ मध्ये सायनाने स्वीस ओपन अजिंक्यपद स्पर्धा जिंकली आणि त्यानंतर जून २०१२ मध्ये थायलंड ओपन ग्रां प्री सुवर्ण सन्मान पटकावला.[३] २०१२ लंडन ऑलिंपिक खेळात बॅडमिंटनमध्ये तिने कांस्य पदक जिंकले आहे. ऑलिंपिक खेळात बॅडमिंटनमध्ये कांस्य पदक जिंकणारी ती पहिली भारतीय महिला. 2014च्या फाइनलमध्ये जपानच्या अकेन यामागुचीने 21-12, 22-20 असा पराभव करून चीन ओपन सुपर सिरीज प्रीमियर जिंकणारी ती पहिली भारतीय महिला ठरली.
वैयक्तिक जीवन
डॉ. हरवीर सिं ह नेहवाल आणि उषा रानी नेहवाल यांची दुसरी मुलगी सायना नेहवाल हरियाना ( हिसारमध्ये )जन्मली. तिला चंद्रशेह नावाची एक मोठी बहीण आहे कृषी क्षेत्रात पीएचडी असलेले त्यांचे वडील, चौधरी चरण सिंह हरियाणा कृषी विद्यापीठात कार्यरत आहेत. तिने कॅम्पस स्कूल सीसीएस एचएयू, हिसार येथे प्रथम काही वर्षांचे शिक्षण पूर्ण केले. तिने हैदराबाद येथील मेहदीपत्तनम येथील सेंट ॲन कॉलेज फॉर विमेनमधून आपली बारावीकेली . तिच्या वडिलांची हरियाणा पासून हैदराबादमध्ये पदोन्नती झाली . तेव्हा तिने आठ वर्षे वयाच्या मुलाला स्वतःसोबत बॅडमिंटन खेळण्यासाठी घेतले कारण त्यांना इतर मुलांबरोबर समाजात सामाईक भाषा माहित नव्हती.तिच्या पालकांनी बरेच वर्ष बॅडमिंटन खेळले. तिची आई उषा रानी हरियाणातील राज्यस्तरीय बॅडमिंटन खेळाडू होती. राष्टीय पातळीवरील बॅडमिंटन खेळाडू बनण्याची आईची स्वप्ने पूर्ण करण्यासाठी सायनाने बॅडमिंटन घेतले, तर तिच्या बहिणीने व्हॉलीबॉल खेळली. विद्यापीठाच्या सर्किटमधील शीर्ष खेळाडूंपैकी एक असलेल्या तिच्या वडिलांनी त्यांच्या भविष्य निधीचा वापर तिच्या चांगल्या बॅडमिंटन प्रशिक्षणासाठी केला. सायना कराटेमध्ये तपकिरी बेल्ट आहे. ती आणि तिचे कुटुंब अजूनही घरी हरियाणवी भाषा बोलतात. ती शाहरुख खान आणि प्रभास यांची चाहती आहे. ती आपल्या हरियाणात बॅडमिंटन अकादमी उघडण्याच्या तयारीत आहे.14 डिसेंबर, 2018 रोजी तिचा साथीदार बॅडमिंटन खिळाडी परुपल्ली कश्यपशी विवाह केला.
कारकीर्द
२००६-२०१०
२००६ मध्ये सायना १९ वर्षांखालील वयोगटातील सर्वोत्कृष्ट राष्ट्रीय खेळाडू झाली.२००६ मध्ये प्रतिष्ठित आशियाई उपग्रह बॅडमिंटन टूर्नामेंट जिंकून तिने नवा विक्रम केला,व असे करणारी ती पहिली खेळाडू बनली.तिने आपल्या १६व्या वर्षी फिलिपिन्स ओपनमधील ४-स्टार स्पर्धा जिंकली व हे करणारी ती पहिली भारतीय महिला बनली,व आशियातील सर्वात तरुण खेळाडू ठरली. २००८ मध्ये जागतिक ज्युनियर बॅडमिंटन चॅम्पियनशिप जिंकणारी पहिली भारतीय बनली, ओलंपिक गेम्समध्ये क्वार्टर फाइनलपर्यंत पोहचणारी ती पहिली भारतीय महिला ठरली.. 2008 मध्ये नेहवाल यांना "द प्रॉस्टीझिंग प्लेअर" असे नाव देण्यात आले.जून २००९ मध्ये बीडब्ल्यूएफ सुपर सिरीज शीर्षक जिंकणारी ती पहिली भारतीय होती, डोनेशिया ओपन जिंकून जगातील सर्वात प्रमुख बॅडमिंटन मालिका जिंकली.. 2010च्या उबेर कप फाइनलमध्ये नेहवालने भारतीय महिला संघाचे क्वार्टर-फाइनल टप्प्यात यशस्वीरित्या नेतृत्व केले, अंतिम चॅम्पियन टेन रास्मुसेनच्या पराभूत होण्याआधी 2010 ऑल-इंग्लंड सुपर सिरीजच्या उपांत्य फेरीपर्यंत पोहोचणारी ती पहिली भारतीय महिला ठरली.नेहवालने 2010 मधील इंडियन ओपन ग्रां प्री गोल्ड जिंकले आणि मलेशियाच्या वोंग मेयू छूला फाइनलमध्ये पराभूत केले आणि या स्पर्धेत तिने सर्वोत्तम बील म्हणून आपली बॅलींग निश्चित केली.
2011
चौथ्या मानांकित नेहवालला 27 जानेवारी 2011 रोजी दुसर्या फेरीत 2011 कोरिया ओपन सुपर सिरीज प्रीमियरमधून जपानच्या सयाका सतो हिने पराभूत केले. जपानच्या सयाका सतो हिने तीन-सेट सामन्यात 17-21, 21-19 आणि 21-11 अशी मात केली 11 मार्च 2011 रोजी ऑल इंग्लंड सुपर सीरीझ प्रीमियरमध्ये जपानच्या एरिको हिरोजने पराभूत झाल्यानंतर पाचव्या मानांकित नेहवाल निराश झाली . 21-11 आणि 22-20च्या बरोबरीने सरळ सेटमध्ये तिला पराभूत करण्यात आले. जानेवारीच्या सुरुवातीला कोरीयन प्रीमियम सुपर सिरीसमध्ये पराभूत झाल्यानंतर परत दुसर्यांदा पराभूत झाली एक आठवड्यानंतर, 17 मार्च 2011 रोजी ती पुन्हा एरिको हिरोसशी भेटली (विल्सन बॅडमिंटन स्विस ओपनच्या दुसर्या फेरीत), परंतु यावेळी तिने 21-15, 17-21 आणि 21-11 अशा तीन गेममध्ये विजय मिळविला तिच्या वाढदिवशी . सायना नेहवालला दिल्लीच्या इंडियन ओपन सुपर सिरीजमधून लवकर बाहेर पडावे लागले कारण जपानच्या ए गोटो याने सरळ गेममध्ये 21-17 आणि 21-19 अशी मात केली.८मे २०११ रोजी मलेशियाई ओपन ग्रॅन्ड प्रिक्स गोल्ड स्पर्धेत विजेतेपद पटकावण्याच्या प्रयत्नात फाइनलमध्ये जागतिक क्रमवारीतील तिसऱ्या स्थानी असलेल्या चीनच्या वांग झिन हिने तिला हरवले नेहवालने 2011 मधील बीडब्ल्यूएफ डबल स्टार सुदिरमनमध्ये भाग घेतला, एकञ संघ पद्धतीने . तिने चायनीज तैपेईच्या त्सु यिंग ताई विरुद्ध तिचा पहिला सामना जिंकला जो 21-10, 12-21, 21-17 असा तीन सेट जिंकत होता परंतु भारताने 3-2 अशी बरोबरी साधली.
2012
१८ मार्च २०१२ रोजी सानियाने चीनच्या वांग शिक्सियनचा पराभव करून स्विस ओपन टायटल यशस्विरीत्या जिंकला. 10 जून 2012 रोजी थायलंड ओपन ग्रांप्रि गोल्ड सुवर्ण पदक जिंकण्यासाठी त्यांनी थायलंडच्या रत्चानोक इथनॅनने इचा पराभव केला. १७जून २०१२ नेहवालने चीनच्या झुरुई यांना 13-21, 22-20, 21-19 ने हरवून इंडोनेशिया ओपन सुपर सीरीस जिंकले. २१ऑक्टोबर २०१२रोजी उपांत्य फेरीत वांग यिहानला पराभूत झाल्यानंतर तिने डेन्मार्क ओपन सुपर सिरीज प्रीमियर जिंकली. अंतिम फेरीत नेहवालने जर्मनीच्या ज्युलियन शेंकला दोन सरळ सेटमध्ये पराभूत केले.
कारकिर्दीतील नोंदी
लंडन ऑलिंपिक २०१२
| Stage | Opponent | Result | Games | Points |
|---|---|---|---|---|
| Group Stage | साचा:FlagIOCathlete | Won | २ – ० | २१ –९ , २१ –४ |
| Group Stage | साचा:FlagIOCathlete | Won | २ –० | २१ -४ , २१ -१४ |
| Pre-Quarter-finals | साचा:FlagIOCathlete | Won | २ –० | २१ -१४ , २१ -१६ |
| Quarter-finals | साचा:FlagIOCathlete | Won | २ –० | २१ -१५ , २२ -२० |
| Semi-finals | साचा:FlagIOCathlete | Lost | ० –२ | २१ -१३ , २१ -१३ |
| Bronze Medal Match | साचा:FlagIOCathlete | Won |
पुरस्कार
सायना नेहवाल यांना भारत सरकारकडून 4 पुरस्कार मिळाले आहेत.2009 मध्ये त्यांनी बॅडमिंटनसाठी अर्जुन पुरस्कार जिंकला.एक वर्षानंतर 2010 मध्ये त्यांनी पद्मश्री आणि राजीव गांधी खेल रत्न जिंकले, जे भारतातील सर्वात मोठे क्रीडा सन्मान आहे.खेळात उल्लेखनीय कामगिरीसाठी तिला 2016 मध्ये पद्मभूषण पुरस्काराने गौरविण्यात आले.