आयटीसी ग्रॅंड चोला हॉटेल
आयटीसी ग्रॅंड चोला हे भारताच्या चेन्नई शहरातील पंचतारांकित ऐषआरामी हॉटेल आहे. संपूर्ण जगातील लीड (लिडरशीप इन एनर्जी ॲन्ड एन्व्हायर्नमेंट डिझाइन) यांनी प्रमाणित केलेले विशाल हरित हॉटेल आहे. भारतामधील मुंबईमध्ये असलेल्या रिनैसॉं आणि ग्रॅंड हयात या हॉटेलनंतर तिसऱ्या क्रमांकावरील हे विशाल हॉटेल येते.[१] अशोक लेलॅन्ड टॉवरच्या रांगेत व एसपीआयसी इमारतीच्या विरुद्ध बाजूला गिन्डी येथे तीन भागात विभागलेले हे हॉटेल आहे. चोला राजघराण्याच्या पारंपारिक द्रविडियन शिल्पकलेच्या धर्तीवर आधारित सिंगापूरस्थित एसआरएसएस या वास्तुशास्त्रज्ञाने या इमारतीचा आराखडा तयार केलेला आहे. या हॉटेलमध्ये ‘इंटरनॅशनल हॉस्पिटॅलिटी ग्रुप स्टारवुड हॉटेल’ची मक्तेदारी असलेल्या अनेक नामांकित चैनीच्या वस्तूंचा संग्रह आहे. अशा चैनीच्या वस्तूंचा संग्रह असलेले या समूहाचे हे नववे हॉटेल आहे.[२]
१,६००,००० चौ.फूट इतक्या अवाढव्य जागेवर बांधलेले देशातले हे एकमेव हॉटेल आहे.[३] बारा अब्ज रुपयांची गुंतवणूक; १,००,००० चौ.फुटांवर बांधलेला विशाल मठ, ३०,००० चौ.फूट आकारमानाचे एकही आधारस्तंभ नसलेले सभागृह – ही काही या हॉटेलची ठळक वैशिष्ट्ये आहेत.
इतिहास
सन २००० मध्ये आयटीसी हॉटेल समूहाने अण्णा सलाई येथील कॅम्पा कोला कॅम्पसमध्ये . ८० कोटी रुपये इतक्या किंमतीला ८ एकर जमीन खरेदी केली. सचिव, वाय.सी.देवेश्वर यांनी जाहीर केल्यानुसार , सुरुवातीस हॉटेलने . ८ ते १० अब्ज रुपये इतकी गुंतवणूक केली होती. १५ सप्टेंबर २०१२ मध्ये तामिळनाडूच्या मुख्यमंत्री जयललिता यांच्या हस्ते हॉटेलचे उद्‌घाटन झाले.[४]
वास्तुशास्त्र
दाक्षिणात्य मंदिराच्या धर्तीवर हे हॉटेल बांधलेले आहे. दक्षिण भारतातल्या मंदिरांप्रमाणेच वल्लवन, सेंबियान, किल्ली आणि ग्रॅंड चोला ही हॉटेलाची चार प्रवेशद्वारे आहेत. वल्लवन, सेंबियान, किल्ली ही प्रवेशद्वारे अनुक्रमे उत्तर, पूर्व, पश्चिम दिशांकडे उघडतात. सर्वांत प्रतिष्ठित अशा राजा चोला कक्षामध्ये राहणारे अभ्यागत वल्लवन प्रवेशद्वारातून बाहेर पडतात. इतर अभ्यागत सेंबियान प्रवेशद्वारातून बाहेर पडतात. हॉटेलमधील कर्मचारी वर्ग किल्ली प्रवेशद्वारातून बाहेर पडतो. उंच आणि विशाल स्तंभ आणि खूप जिने ही या हॉटेलची वैशिष्ट्ये आहेत.[५]‘संगम’ या नावाने ओळखल्या जाणाऱ्या प्रतीक्षालयामधून हॉटेलमधील वेगवेगळया कक्षांमध्ये जाण्याची सोय आहे.
हॉटेलमधील भिंती, छप्पर, आणि आधारस्तंभावर केलेल्या कलाकृती विशिष्ट हेतूने रचलेल्या आहेत- उदा० सूर्यफूलासारखे दिसणारे द्वारमंडप. तांदळापासून बनविलेले खाद्यपदार्थ, पेय ही चोला राजवटीची प्रतीके मानली जातात. चोला राजाच्या रथाला जुंपलेले घोडे प्रतीक्षालयासमोर उभ्या असलेल्या ब्रॉंझ पुतळयाच्या स्वरूपात दिसतात.[५] तंजावरच्या बृहडेश्वर मंदिरामधील वास्तुशास्त्राच्या रचनेसारखेच इथेही ४६२ मजबूत खांबावर हाताने कोरीव नक्षीकाम केलेले आहे. .[६] कंपनीने इटलीमधील संपूर्ण संगमरवराची खाण विकत घेऊन विविध बांधकामामध्ये दहा लाख चौ. फुटांपेक्षा जास्त दगड जहाजातून चेन्नई येथे आणून वापरलेला आहे.[७] हॉटेलमध्ये प्रत्येकी ६२५ चौ. फुटांची ७ प्रतीक्षालये आहेत.[८] मामल्लपुरम येथील ४,००० कलाकारांनी या ठिकाणी अप्रतिम कोरीव दगडकाम केलेले आहे.[९]
पर्यावरणीय वैशिष्ट्ये
इमारतीचे बांधकाम करताना १०% पेक्षा जास्त कच्चा माल पुनर्वापरातून मिळविलेला आहे. ४०% पेक्षा जास्त माल स्थानिक परिसरातून खरेदी करून वापरलेला आहे. १० वर्षाच्या कालावधीमध्ये विविध पिकांची लागवड व शेती करून पिकवलेले धान्य खाद्यपदार्थ बनविताना वापरलेले आहेत. पर्यावरणाला हानिकारक ठरणाऱ्या सिमेंटचा वापर कमीत कमी करून त्याऐवजी जळलेली राख बांधकामात वापरलेली आहे. हॉटेलच्या बांधकामात वापरलेले लाकूड फॉरेस्ट स्टुअर्डशिप कौन्सिल (एफ.एस.सी.)ने प्रमाणित केलेल्या जंगलामधून तोडून वापरलेले आहे.[५]
संपूर्ण हॉटेलमधील ऊर्जेची गरज सांडपाण्यावर प्रक्रिया करून भागविली जाते.[१०] हॉटेलच्या परिसरामध्येच १२.६ मेगॅवॉट क्षमतेच्या पवनचक्क्या उभारलेल्या आहेत. ‘हार्टमन लूप’ हे अद्यायावत तंत्र वापरून हॉटेलमधील सर्व प्रकारचे तापमान नियंत्रित ठेवलेले आहे. दिवसभरातील तापमानात फार चढाव-उतार होऊ नयेत म्हणून हॉटेलमधील कक्षांचे तापमान नियंत्रित करण्यासाठी हरित छप्पर, घुमटावर प्रकाश परावर्तित करणारे रंगकाम इत्यादी रचना केलेली आहे. प्रत्येक ठिकाणी प्रकाशासाठी हॉटेलची स्वतःची व्यवस्था आहे. सौर ऊर्जेचा जास्तीत जास्त वापर करून पाणी गरम केले जाते. जेट पंखांच्या व्हेन्टिलेशन सिस्टिमचा वापर करून जास्तीत जास्त ऊर्जेची बचत केली जाते.
सुविधा
१,६००,००० चौ.फूट जागेवर ६०० खोल्या, ७५००० चौ.फूट फुटकळ जागा, आणि परिसंवाद- प्रदर्शन सुविधांसाठी १,००,००० चौ.फूट + २६,५४० चौ.फूट एवढा एकही स्तंभ नसलेला राजेंद्र हॉल - ही हॉटेलची मालमत्ता आहे.[५] आठ एकर जागेवर १५ लाख चौ.फूट एवढ्या जागेमध्ये हॉटेल उभारलेले आहे.[४] ८ एकरापैकी १० टक्के जागा चेन्नई नगरपालिकेच्या ओपन स्पेस रिझर्व्हेशनचा भाग असल्याने चेन्नई मेट्रोपोलिटन डेव्हलपमेंट ॲथॉरिटी यांना दिलेली आहे. २३००० चौ.फूट जागेवर १२ खोल्यांचा कायाकल्प स्पा, २ हमाम, योगाकक्ष, चहापानासाठी कक्ष, केशकर्तनालय, महिलांसाठी सलून, प्रत्येक विंगसाठी वेगळा जलतरण तलाव, मैदान आणि जिमखाना, वगैरे सुविधा या हॉटेलमध्ये आहेत.[५][११]
सन्मान आणि नामांकन
‘लीड’ या अग्रगण्य आंतरराष्ट्रीय संस्थेकडून या हॉटेलला उच्चस्तरावरील ‘प्लॅटिनम’ हे नामांकन मिळालेले आहे. फेब्रुवारी २०१३ मध्ये राष्ट्रपती प्रणव मुखर्जी यांचे हस्ते राष्ट्रीय पातळीवरील पंचतारांकित गृह हे नामांकन देऊन गौरविण्यात आले. अशा प्रकारचे नामांकन मिळालेले हे पहिले हॉटेल आहे.