कलामंडलम कल्याणीकुट्टी अम्मा
कलामंडलम कल्याणीकुट्टी अम्मा (1915 - 1999) या दक्षिण भारतातील केरळमधील मोहिनीअट्टम नृत्यांगना होत्या.[१] केरळ राज्याच्या मलप्पुरम जिल्ह्यातील थिरुनावया येथील रहिवासी होत्या. त्यांनी मोहिनीअट्टमला निराशाजनक, जवळ-जवळ नामशेष झालेल्या राज्यातून भारतीय शास्त्रीय नृत्याच्या मुख्य प्रवाहात पुनरुत्थित करण्यात, त्याची औपचारिक रचना आणि अलंकार प्रदान करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
कल्याणीकुट्टी अम्मा केरळ कलामंडलमच्या सुरुवातीच्या बॅचच्या विद्यार्थ्यांपैकी एक होत्या. दिवंगत कथकली उस्ताद पद्मश्री कलामंडलम कृष्णन नायर यांच्याशी विवाह केला होता.[२]
कल्याणीकुट्टी अम्मा यांनी लिहिलेल्या दोन पुस्तकांपैकी, "मोहिनीअट्टम - इतिहास आणि नृत्य रचना" हे मोहिनीअट्टमवरील एक विस्तृत आणि केवळ अस्सल दस्तऐवजीकरण मानले जाते.[३] त्यांच्या शिष्यांमध्ये तिच्या मुली श्रीदेवी राजन, कला विजयन, मृणालिनी साराभाई, दीप्ती ओमचेरी भल्ला आणि स्मिता राजन यादेखील आहेत. [४]
केरळ संगीत नाटक अकादमी आणि केंद्र संगीत नाटक अकादमी या दोन्ही पुरस्कारांच्या विजेत्या, कल्याणीकुट्टी अम्मा यांना १९९७ - १९९८ मध्ये प्रतिष्ठित कालिदास सन्मानाने सन्मानित करण्यात आले आहे. १२ मे १९९९ रोजी त्रिपुनिथुरा (जेथे जोडपे स्थायिक झाले होते) वयाच्या ८४ व्या वर्षी तिचे निधन झाले. तिचा मुलगा कलशाला बाबू हा सिनेमा आणि टेलिव्हिजन अभिनेता होता, तर तिची नात स्मिता राजन एक प्रसिद्ध मोहिनीअट्टम कलाकार आहे.
तिला प्रसिद्ध कवी वल्लाथोल नारायण मेनन यांच्याकडून 'कवयित्री' पुरस्कार मिळाला.[५] १९८६ मध्ये त्यांना केरळ कलामंडला फेलोशिप मिळाली.[६]
२०१९ मध्ये त्यांची नात, स्मिता राजन हिने कल्याणीकुट्टी अम्मा यांच्या जीवनावर आणि कार्यांवर "मदर ऑफ मोहिनीअट्टम" हा चित्रपट तयार केला ज्याचे दिग्दर्शन डॉ. विनोद मानकरा यांनी केले आहे.
कल्याणीकुट्टी अम्मा यांनी मोहिनीअट्टमची कला भारताच्या पलीकडे गेली. पहिली रशियन नृत्यांगना, मोहिनीअट्टम, मिलाना सेवेर्स्काया होती.[७] १९९७ मध्ये, कलामंडलम कल्याणीकुट्टी अम्मा यांनी तिला मोहिनीअट्टम परंपरा चालू ठेवण्यासाठी आशीर्वाद दिला. मिलाना सेवेर्स्काया यांनी सेंट पीटर्सबर्ग, रशिया येथे मोहिनीअट्टमची भारताबाहेरील पहिली शाळा तयार केली. तिने नाट्य थिएटरची स्थापना केली, जिथे आपण कलामंडलम कल्याणीकुट्टी अम्मा ही नृत्यदिग्दर्शित नाटके पाहू शकता, तिच्या स्मृतीला समर्पित. मिलना सिवर्स्काया यांनी गुरू कल्याणीकुट्टी अम्मा यांच्या स्मृतीला समर्पित एक चित्रपट रिलीज केला आहे ज्यामध्ये गुरूंनी वृद्धापकाळात नृत्य कसे शिकवले ते पाहू शकतो.[८]
संदर्भ
बाह्य दुवे
- कलामंडलम कल्याणीकुट्टी अम्मा बद्दल
- आयजीएनसीए कागदपत्रे
- आयजीएनसीए कागदपत्रे
- Narthaki.com प्रोफाइल/कलामंडलम कल्याणीकुट्टी अम्मा
- Mohiniyattom ManoramaOnline.com संस्कृतीवरील लेख
हे देखील पहा
- कलामंडलम कृष्णन नायर
- नृत्यात भारतीय महिला
- स्मिता राजन
- २०व्या शतकातील महिला शिक्षिका
- केरळमधील महिला कलाकार
- केरळमधील शिक्षक
- २०व्या शतकातील भारतीय शिक्षक
- केरळमधील महिला शिक्षिका
- संगीत नाटक अकादमी पुरस्कारविजेते
- भारतीय महिला शास्त्रीय नृत्यांगना
- मोहिनीअट्टम कलाकार
- भारतीय शास्त्रीय नृत्याचे कलाकार
- इ.स. १९९९ मधील मृत्यू
- इ.स. १९१५ मधील जन्म
- मल्याळी व्यक्ती
- केरळमधील नर्तक
- भारतीय नृत्य शिक्षक
- मलप्पुरम जिल्ह्यातील लोक
- २०व्या शतकातील भारतीय नर्तक
- भारतीय शास्त्रीय नृत्याचे शिक्षक
- २०व्या शतकातील भारतीय महिला कलाकार