भिवापूर
साचा:माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
भिवापूर हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील नागपूर जिल्ह्याचा एक तालुका आहे. हा तालुका मिरचीच्या उत्पादनात आघाडीवर आहे.
भिवापूर नाव हे तेथे असलेल्या गव तलावात खोदकाम करतांना कोरीव दगडी बिम(आर्च)सापडले त्यावरून आधी बिमापुर नंतर बिवापुर कालांतराने भिवापुर हे नाव रूढ झाले.गावात भिमादेवीचे मंदीर असल्याने आख्याइकेनुसार भिमापुर नावाचा अपभ्रंश भिवापूर असा झाला असा समज आहे. ह्या मंदिरात असलेल्या मातेची मुर्ती तलाव खोदकामात मीळाल्यामुळे तीची स्दथापना ही सध्या असलेल्या जागेवर स्थापीत करून गावातील भाविकमोठ्या श्रद्धेने पुजा करतात नवरात्रामध्ये ह्या ठिकाणी फार मोठी यात्रा भरते. आसपासच्या जिल्ह्यांतले लोक या यात्रेला येतात.
तालुक्यातील गावे
- आड्याळ
- आकलाबोडी
- आलेसूर
- बेल्लारपार
- बेसूर भागेबोरी भगवानपूर भिवी भिवापूर भोवरी भुमकोटरगाटा बोपेश्वर बोर्डकाला बोर्डखुर्द बोरगाव बोटेझरी चारगाव चिचाळा चिखलापार चिखली चोरविहारा धामणगाव धनजीमेट धापरळा धर्मापार डोंगरगाव गाडेघाट गारदापार घाटुमरी गोहोडळी गोंदबोरी हातीमुंडा हत्तीबोडी इंदापूर जांभुरडा जामगाव जावळी जावराबोडी कळंद्री कान्हळगाव कावडासी कारगाव केसळापूर खैरगाव खैरी खांडाळझरी खापरी खारकडा खाटखेडा खोलदोडा खुरसापार किन्हाळा किन्हीकळा किन्हीखुर्द किताडी कोलारी कोंडापूर लोणारा महादापूर महालगाव माळेवाडा मांडवा मांगळी मंगरुड माणकापूर मनोरा मारुपार मेढा म्हाशाडोंगरी मोखाळा मोखेबर्डी मुऱ्हारपूर नाड नागतारोळी नक्षी नंद नंदीखेडा नवेगाव नेरी पाहमी पांढराबोडी पांढरवणी पांजरेपार पारसोडी पवारगावडी पेंढारी पिंपळगाव पिपारडा पिरवा पोळगाव पुल्लर रानमांगली रोहाणा सायगाव साकारा साळेभट्टी साळेशहरी सारंडी सावरगाव सेलोटी शिवणफळ शिवापूर सोमनाळा सोनेगाव सोनेपाडा सुकळी टाक टास तातोळी थुटणबोरी तिडकेपार टुकुमबोरी]] उखळी]] उरकुडपार]] विरखंडी]] वाडधा]] वाकेश्वर]] वणी]] वसी]] वेळवा]] येडसंभा]] झामकोळी झिलबोडी
शाळा महाविद्यालये
भिवापूरमध्ये चार हायस्कुले व दोन महाविद्यालये आहेत. त्यापैकी भिवापुर एज्युकेशन सोसायटीची शाळा ही सर्वात जुनी शाळा आहे. या गावात एक सरकारी आयटीआय देखील आहे. भिवापूरचे विद्यार्थी जिल्ह्यात सर्वात हुशार समजले जातात. अनेक मोठ्या सरकारी पदावर देशातील विविध भागात या गावातील नागरिक काम करतात. शिक्षक या पदावर काम करणारे नागरिकांची संख्या सर्वाधिक आहे हे या गावाचे विशेष होय.
प्रेक्षणीय ठिकाणे
भिवापूरच्या जवळ रानाळा हे निसर्गरम्य स्थळ आहे. विशेषतः हिवाळ्यामध्ये लोक येथे जातात. पण सध्या उमरेड करण्डला अभयारण्य झाल्याने येथे लोकांना जाण्यास परवानगी नाकारली जाते पण तेथे एक पौराणिक मंदिर राणीमाताचे असल्याने जंगल विभागाच्या मदतीने जाता येते. शिवाय, उदासीन मठ, बस स्टॅंङ, राधाकृष्ण मंदिर, रामधन चौक, विठ्ठल मंदिर, कुंभारपुरा, श्री गणेश मंदिर भिवापुर गणेश चौक इत्यादी अन्य रमनिय ठिकाणे आहेत. भिमामाता मंदिर हे विशेष जागृत देवस्थान भिवापूर नगरीत आहे.
शेतीची उत्पादने
भिवापूरच्या आसपासच्या गावांतही मिरचीचे उत्पादन होते. या क्षेत्रात प्रसिद्ध अशा 'वायगाव' हळदीचे उत्पादन होते. वायगाव हळद तिच्यातील 'क्युरकुमिन' या विशेष घटकामुळे प्रथम क्रमांकावर आहे, असा मुंबई मसाला बोर्डाचा अभिप्राय आहे.
व्यवसाय
भिवापूर या गावी मिरची 'फुलकट' करण्याचा उद्योग मोठ्या प्रमाणात होतो. फुलकट म्हणजे मिरचीची देठे तोडणे. या कामासाठी आंध्र प्रदेश राज्यातूनही येथे मिरची येते. भिवापूरहून मिरची व हळद विदेशातही जाते. इथले कामगार तिखट मिरची हाताळण्यात वाकबगार आहेत.भिवापूर नगरीत जवळपास १० ते १५ मिरची केंद्रे आहेत.
नगरपंचायत
२०१५ पूर्वी भिवापूर शहरात ग्राम पंचायत अस्तित्वात होती पण २०१५ या वर्षी प्रथमच नगर पंचायत अस्तित्वात आली एकूण १७ नगरसेवक असलेल्या नगरपंचायत मध्ये सर्वप्रथम नगराध्यक्ष होण्याचा मान लव परमानंद जनबंधू (भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस) तसेच उपनगराध्यक्ष म्हणून श्री शंकर राजेराम दडमल (शिवसेना) यांना मिळाला.
उद्योग
भिवापूर नगरीत अनेक दशकांपासून एकमेव असा नोगा जूस कारखाना आहे. नवीन ओद्योगिक परिसरात काही छोटे मोठे उद्योग चालू झाल्याने ओद्योगिक परिसराला महत्त्व आले असले तरी मोठा असा उद्योग भिवापूर नगरीत नसल्याने विकास पाहिजे त्या प्रमाणात होऊ शकला नाही. मिरची हा येथील खूप प्रसिद्ध असलेला व्यवसाय असून मिरची या पिकावरील प्रक्रिया असलेलें एखादे मोठे उद्योग या शहरात किव्हा जवळपास असायला हवे होते. भिवापूर शहराला लागुनच तास परीसरात एक औद्योगिक वसाहत निर्माण झालेली असून ती शाश्नानेच तयार केलेली आहे. त्यात हळुवार का होईना पण छोटे उद्योग सुरू होत आहेत. बेकरी कारखाना तसेच कापूस उद्योग कारखाना व लोखंडी शेतीची अवजारे तयार करण्याचा कारखाना या वसाहतीत सुरू झाला आहे.